Η Νότια Αφρική είναι μια χώρα με πολλά προβλήματα απ’ τα οποία το 1994 έλυσε μόνο ένα – ότι το 90% των κατοίκων της δεν είχε υπηκοότητα και πολιτικά δικαιώματα.
Ο θάνατος του αγγλικανού αρχιεπισκόπου Ντέσμοντ Τούτου προκάλεσε συγκίνηση γιατί ο Arch (από το archbishop) ήταν άνθρωπος της ειρηνικής συνύπαρξης και του παθιασμένου αγώνα, νοοτροπία που μόνο σε προσωπικότητες όπως ο Μαχάτμα Γκάντι ή ο Μπέρτραντ Ράσελ συναντάει κανείς. Εγκατέλειψε τη διδασκαλία στα σχολεία για να αποκτήσει ευρύτατο ακροατήριο μέσα από την εκκλησία. Αψήφησε τα γκλομπ και τα δακρυγόνα των λευκών ρατσιστών. Κάποτε έσωσε έναν χαφιέ από πλήθος που ετοιμαζόταν να τον κάψει ζωντανό. Κι όταν το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC) πήρε την εξουσία και στελέχη του παραδόθηκαν στη διαφθορά, άνοιξε το στόμα του με αποτέλεσμα να τον «ξεχάσουν» το 2013 στην κηδεία του φίλου του Νέλσον Μαντέλα, στην οποία πήγε με το έτσι θέλω.
Διαβάστε ακόμη: Νότια Αφρική: Δημόσιο πένθος για τον Ντέσμοντ Τούτου – Την 1η Ιανουαρίου η κηδεία του
Όμως η σημερινή κατάσταση στην αγαπημένη του πατρίδα των 60 εκατομμυρίων ανθρώπων πάει απ’ το κακό στο χειρότερο. Ο Ντέσμοντ Τούτου δεν ονειρεύτηκε αυτή τη Νότια Αφρική. Το «έθνος-ουράνιο τόξο» (rainbow nation), έκφραση που λένε ότι λάνσαρε ο ίδιος, χάνει τα χρώματα και τους ιριδισμούς του.
Λάθος υπ’ αριθμόν ένα, θεμελιώδες: όταν γκρεμίστηκε το απαρτχάιντ οι μπαρουτοκαπνισμένοι αγωνιστές του ANC διασφάλισαν ψήφο και υπηκοότητα, πανηγύρισαν (κι εμείς μαζί τους…) αλλά άφησαν ανέπαφο τον οικονομικό ιστό στα χέρια των λευκών. Τράπεζες, μεγάλες επιχειρήσεις, κέντρα αποφάσεων, υποδομές και Κράτος Πρόνοιας παραμένουν άπιαστο όνειρο για τους περισσότερους μαύρους Νοτιοαφρικανούς.
Με τον καιρό το ANC αγκιστρώθηκε στην εξουσία απλώνοντας τα πλοκάμια του πελατειακού κράτους. Μία ελίτ μαύρων επιχειρηματιών αναδύθηκε. Εκπρόσωπός τους είναι ο νυν πρόεδρος της χώρας, ο Σίριλ Ραμαφόζα, πρώην εργατοπατέρας σε συνδικάτα μεταλλωρύχων, σήμερα Κροίσος με εταιρείες που απλώνονται από τις κατασκευές έως τα McDonalds.
Ο προκάτοχός του, ο διαβόητος Τζέικομπ Ζούμα, ένας Τσοχατζόπουλος του ΑΝC που πέτυχε εκεί που απέτυχε ο ‘Ακης, να πάρει την εξουσία, ήταν προφυλακισμένος για διαφθορά μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο και τον περιμένει μια βαριά αλυσίδα από δίκες.
Ποιος όμως θα τον δικάσει; Οι κακοδικίες και οι ύποπτες αθωώσεις πέφτουν σαν το χαλάζι και κανείς δεν έχει εμπιστοσύνη σε δικαστές και εισαγγελείς. Τα εννιά χρόνια της προεδρικής θητείας του Ζούμα (2009- 2018) θεσμοθέτησαν το «κακό». Οι καταχρήσεις καρκίνωσαν κάθε πλευρά του δημόσιου βίου. Το οργανωμένο έγκλημα υποκατέστησε την επιχειρηματικότητα. Η ανεργία έφτασε στον ουρανό και σήμερα το 35% του εργατικού δυναμικού είναι χωρίς δουλειά.
Χέρι χέρι με την ανεργία βαδίζει ο ρατσισμός. Φωνάζοντας «Οι ξένοι μας παίρνουν τις δουλειές» ομάδες κρούσης λυντσάρουν φτωχοδιάβολους παράτυπους μετανάστες από τη Ζιμπάμπουε, τη Νιγηρία ή την Κένυα.
Η βία ενδημεί και πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών. Περίπου 8.000 γυναικοκτονίες καταγράφονται τα τελευταία χρόνια, ο μέσος όρος είναι μία γυναικοκτονία κάθε τρεις ώρες! Μικροί πατέρες-αφέντες σκοτώνουν επίσης γύρω στα 1.000 παιδιά κάθε χρόνο. Σκοταδιστές ιερείς – καμία σχέση με τον Τούτου -, θεωρούν τον ξυλοδαρμό «θρησκευτικό δικαίωμα των πιστών ανδρών» και τις δολοφονίες ατυχήματα. ‘Οσο για τους βιασμούς γυναικών, υπολογίζονται (γιατί δεν καταγγέλλονται όλοι) σε 100 ημερησίως.
Ο covid-19 ήρθε σαν εφιάλτης μέσα σε εφιάλτη. Οι δομές πρωτοβάθμιας περίθαλψης και τα νοσοκομεία δέχονται τρομερή πίεση, οι «ψεκασμένοι» κυριαρχούν. Την ίδια στιγμή – απόλυτη αντίφαση -, υπερσύγχρονα νοτιοαφρικανικά εργαστήρια βιοτεχνολογίας συμμετέχουν στην πρώτη γραμμή των ερευνών για την καταπολέμηση της πανδημίας. Θεραπείες και εμβόλια για τους λίγους είναι ένα έργο που η Νότια Αφρική δυστυχώς το έχει ξαναδεί με το AIDS. Και το πληρώνει ακόμα, αφού μέχρι πρόσφατα το 25% των θανάτων (126.755 νεκροί, στοιχεία 2017) συνδέονταν με τον «νικημένο» στα χαρτιά ιό HIV.
Μες στο ζοφερό σκηνικό της διαφθοράς, της ανισότητας, των ασθενειών και της βίας, ο λόγος του αιδεσιμότατου Τούτου ήταν υπόδειγμα ανθρωπισμού και κοινής λογικής. Ακόμη και σε θέματα «ηθικής» που πολλοί ιερωμένοι αποφεύγουν να θίξουν για να μην δυσαρεστήσουν το υπερσυντηρητικό ποίμνιό τους. «Η αγγλικανική εκκλησία απαγορεύει στους γκέι να γίνουν επίσκοποι ενώ θα ‘πρεπε να ασχολείται με τα πραγματικά σοβαρά θέματα όπως είναι η εξάλειψη της φτώχειας. Ο Θεός θρηνεί…», είχε πει.
Μέχρι και υπέρ της υποβοηθούμενης ευθανασίας υπό (αυστηρά ιατρικούς) όρους είχε ταχθεί το 2014 λέγοντας ότι «η ζωή δεν πρέπει να διατηρείται με οποιοδήποτε κόστος για τον ανίατα ασθενή στο τελικό στάδιο και τους οικείους του».
Και βέβαια, ήταν ένας βαθιά πολιτικοποιημένος ιεράρχης που καταδίκαζε από την έπαρση της εξουσίας και την απληστία των ολίγων πάμπλουτων, έως την τρικυμία εν κρανίω του Τραμπ και την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ.
R.I.P. Arch…